خون دماغ عارضه ای است که به دلیل پاره شدن رگهای خونی اتفاق می‌افتد. این پدیده ناخوشایند عموما نشانه بیماری بوده که نیاز به بررسی دقیق تر داشته تا بتوان ریشه بیماری را پیدا و هر چه سریعتر آن را درمان کرد.
به پاره شدن مویرگ‌های جلوی بینی، خونریزی قدامی و به پاره شدن مویرگ‌های انتهای بینی، خونریزی خلفی گفته می‌شود.
دلایل اصلی خون دماغ شدن مکرر
خون دماغ اگر به طور مستمر باشد دلایل مختلفی داشته که در ادامه به علت‌های آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
خشکی بینی
یکی از شایع ترین دلایل خون دماغ کردن تحریک غشای بینی، خشک شدن مخاط داخل بینی و سفت شدن فضای داخلی بینی خواهد بود. خشکی مجرای بینی به دلیل زندگی در آب و هوای خشک، استفاده از سیستم گرمایشی در فصل زمستان، مصرف برخی از داروهای ضد حساسیت و اسپری‌های ضد احتقان ایجاد می‌شود.
برای پیشگیری از خشکی محیط بینی می‌توان از دستگاه‌های بخارساز خانگی، شستشوی بینی با سرم نمکی، چرب کردن داخل بینی با پماد ویتامین آ چشمی و نوشیدن آب فراوان کمک گرفت.
فشار خون بالا
یکی از خطرناک ترین دلایل خون دماغ شدن مکرر افزایش فشار خون بوده که باعث فشار به رگهای بدن و خونریزی از بینی می‌شود. بهتر است مصرف آسپرین را قطع کرده و از ورزش کردن غافل نوشید.
همچنین غذاهای پر نمک و چرب را از وعده‌های غذایی خود حذف کنید. در صورت داشتن فشار خون بالا و خونریزی‌های مکرر سریعا به پزشک مراجعه کنید.
تمیز کردن غیر اصولی بینی
فین کردن با شدت زیاد سبب پارگی رگهای خونی خواهد شد. پیشنهاد می‌شود دفعات فین کردن را به حداقل رسانده و این کار را به آرامی انجام دهید. همچنین از انگشت کردن داخل بینی خودداری کنید.
خالی کردن مکرر بینی
یکی دیگر از دلایل افزایش دفعات خون دماغ، تمیز کردن مخاط بینی به طور مرتب می‌باشد. اینکار به غشای داخل بینی صدمه زده و سبب پاره شدن مویرگ‌های داخل بینی خواهد شد.
پیشنهاد می‌شود به جای تخلیه بینی از سرم‌های شستشو، استفاده از دستگاه بخور و داروهای ضد احتقان خصوصا در فصل سرما استفاده کنید.
مصرف برخی داروها
مصرف بی رویه قرص آسپرین، اسپری ضد احتقان، داروهای ضد حساسیت و ضد انعقاد خون سبب لخته شدن خون در بینی و در نتیجه منجر به خون دماغ خواهد شد. آسپرین، وارفارین، بروفن، کورتیکواستروئید و کلوپیدوگرل از مهم ترین این داروها می‌باشد.
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید
حضور طولانی مدت در نور آفتاب سبب بالا رفتن درجه حرارت بینی، گشاد شدن رگهای خونی داخل بینی، خشکی مخاط بینی و در نتیجه خون دماغ خواهد شد.
حتی المقدور در ساعات طولانی در معرض نور آفتاب نبوده و در صورتی که مجبور بودید حتما از محافظ مناسب مانند کلاه لبه دار استفاده کنید. در صورت قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید حتما از کمپرس سرد بر روی پیشانی خود استفاده کنید.
بوی برخی از مواد شیمایی
استنشاق برخی از مواد شوینده در دراز مدت و به طور مداوم خشکی بینی و تحریک مخاط بینی را به همراه خواهد داشت. توصیه می‌شود در استفاده از این مواد زیاده روی نکنید.
سولفوریک اسید، آمونیاک و گازوئیل مواد شیمایی می‌باشند که بو کردن آن‌ها احتمال خون دماغ کردن را افزایش می‌دهد.
مشکلات انعقادی خون
بیمارانی مانند دارای لوسمی، هموفیلی، تلانژکتازی و افرادی دارای بیماری کبدی که روند انعقاد خونشان مختل شده باشد ممکن است خون دماغ‌های مکرر را تجربه کنند.
این بیماری‌ها سبب اخلال در سیستم لخته شدن خون شده و خونریزی از بینی را به همراه خواهد داشت. در صورت خون دماغ‌های پشت سر هم حتما به پزشک مراجعه کنید.
جراحی‌های بینی
بعضی از مواقع پس از جراحی رینوپلاستی بینی و پولیپ بینی به دلیل دستکاری مخاط بینی و آسیب به مویرگ‌های داخل بینی خون دماغ اتفاق می‌افتد. در صورت بروز خون دماغ از فشار دادن بینی خودداری کرده و سر خود را بالا نگه دارید.
همچنین اگر ضمن فعالیت‌های روزانه نظیر ورزش کردن، راه رفتن و یا آشپزی خون دماغ کردید بنشینید و زیر سر خود را بالا تر از بدن نگه دارید. برای پیشگیری از این عارضه بهتر است بینی خود را ۲ الی ۳ بار در روز با سرم نمکی شستشو داده و از فین کردن خودداری کنید.
آیا خون دماغ شدن مکرر خطرناک است؟
در بیشتر مواقع خون دماغ به دلیل خشکی بینی، مصرف برخی داروها یا دستکاری بینی بوده که با داروهای تجویزی و راه‌های درمان خانگی به راحتی قابل درمان خواهد بود.
اما وقتی خونریزی از بینی بیش از ۲۰ دقیقه به طول بی انجامد خطرناک بوده و باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که به تازگی آسیب جدی به سر وارد شده مانند پرت شدن، مشت به صورت و یا تصادف خون دماغ را جدی بگیرید.
علائم احتمالی همراه خون دماغ
- سردرد
- سرگیجه
- مزه خون در دهان
- تپش قلب
- سوزش بینی
- درد در ناحیه بینی
- خارش بینی
- رنگ پریدگی
- تنگی نفس
روش‌های درمان خون دماغ
خون دماغ عارضه ای ناخوشایند است که در بیشتر موارد با روش‌های زیر درمان خواهد شد.
درمان خانگی خون دماغ
- بالا نگه داشتن سر
- فشار دادن حفره‌های بینی
- نفس کشیدن از راه دهان
- استفاده از کمپرس یخ بر روی سر و پیشانی
- استفاده از ویتامین آ چشمی
- شستشوی بینی با سرم نمکی
- مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم، ویتامین سی و ویتامین کا مانند سبزیجات، گوجه فرنگی، موز، سویا، اسفناج و مرکبات
- پرهیز از نوشیدنی‌های کافئین دار، مصرف دخانیات، غذاهای چرب و پر ادویه
- چکاندن چند قطره سرکه سیب، روغن اسطوخودوس، آب پیاز، عصاره گشنیز و یا فلفل قرمز داخل بینی
- استفاده از بخور گرم
درمان پزشکی خون دماغ
- پانسمان بینی توسط اسفنج مخصوص
- سوزاندن بینی که بوسیله انرژی گرمایی رگهای خونی بسته خواهد شد.
- متوقف کردن داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و یا پایین آوردن دوز آن
- برداشتن جسم خارجی داخل بینی
- اصلاح انحراف تیغه بینی
- ترمیم شکستگی بینی
بیماری‌هایی که باعث افزایش خون دماغ می‌شوند
- انواع تومورهای بدخیم و خوش خیم
- سینوس عفونی
- فشار خون بالا
- نارسایی کبدی
- مشکلات مادرزادی (تلانژکتازی هموراژیک)
- بیماران هموفیلی
- سرطان خون (لوسمی)
- سرماخوردگی
- انحراف تیغه میانی بینی
- پولیپ بینی
- دیابت
- بیماران قلبی و عروقی
- تومور بینی
پولیپ بینی یکی از دلایل خون دماغ مکرر خواهد بود. اگر دنبال این هستید که بدانید از کجا بفهمیم پولیپ بینی داریم؟ این مقاله را حتما مطالعه کنید.
علت خون دماغ شدن مکرر در بزرگسالان
خون دماغ شدن در بزرگسالان نیز به دلیل خشکی محیط بینی، فین کردن مکرر، گرمازدگی، جراحی بینی و یا سردرد خواهد بود. فشار خون بالا و مبتلا شدن به انواع سرطان از دلایل خطرناک خون دماغ شدن در بزرگسالان می‌باشد.
علت خون دماغ شدن مکرر در کودکان و نوجوانان
بیشترین علت مراجعه کنندگان خون دماغ در کودکان و نوجوانان به دلیل خشکی بینی، حساسیت، زمین خوردن سطحی و یا دستکاری بینی می‌باشد. با این حال خونریزی از بینی کودکان زیر ۲ سال هشدار جدی تلقی خواهد شد.
روش‌های پیشگیری از خون دماغ
- عدم حضور طولانی مدت در معرض نور خورشید
- عدم دستکاری بینی
- اجتناب از فین کردن غیر اصولی
- مرطوب نگه داشتن محیط زندگی
- استفاده از پماد ویتامین آ
- رژیم غذایی سالم و مناسب
- پرهیز از خوردن غذاهای چرب و تند
- خودداری از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار
- شستشوی روزانه بینی با استفاده از سرم‌های شستشو
- عدم استعمال دخانیات
- عطسه کردن با دهان باز
روش تشخیص عوامل خون دماغ
پزشک با معاینه فیزیکی بینی و گرفتن اطلاعات در مورد سابقه بیماری و یا با دادن آزمایشات مربوطه علت خون دماغ را فهمیده و سعی در رفع آن با روش‌های مختلف و داروهای مخصوص خواهد کرد. آزمایشات تشخیص علت خونریزی از بینی شامل موارد زیر خواهد بود:
شمارش کامل برای تشخیص اختلالات خونی(CBC)
در این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، هموگولوبین و پلاکت‌ها بسته به سن و جنسیت فرد مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. در صورت کاهش یا افزایش هر یک از موارد فوق ممکن است بیمار به یکی از بیماری‌های لوسمی، قلبی، عفونت، بیماری مغز استخوان و بیماری‌های خود ایمنی دچار باشد.
تست انعقاد خون(PTT) برای تعیین مدت لخته شدن خون
این آزمایش با هدف بررسی فرآیند لخته سازی و انعقاد خون و شمارش پروتئین موجود در خون انجام خواهد شد. خون گرفته شده از شما با مواد شیمیایی مخصوصی ترکیب شده تا پزشک بتواند توانایی بدن شما در خصوص تشکیل لخته شدن خون را ارزیابی کند. هر گونه اخلال در شمارش پروتئین‌ها به دلیل بیماری هموفیلی و یا مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند هپارین می‌باشد.
آندوسکوپی بینی
در این روش به کمک دوربینی کوچک که به سر یک لوله نازک انعطاف پذیر متصل است می‌توان اشکالات موجود در مجرای بینی، تومور بینی، سینوزیت، پولیپ بینی و یا حتی وجود یک جسم خارجی در حفره بینی را تشخیص داد.
سیتی اسکن از بینی
دستگاه سی تی اسکن با انتشار امواج اشعه ایکس به بافت‌های داخلی بینی و ایجاد برش‌هایی مجازی ضایعات مرتبط با بینی از جمله انحراف تیغه بینی، پولیپ بینی و سینوزیت را می‌تواند تشخیص دهد.
جمع بندی
پس از آگاهی از دلایل خون دماغ شدن مکرر و روش‌های پیشگیری آن در این مقاله، در صورتی که خون دماغ شدن‌های شما ادامه دار شد حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید و علت را به طور اساسی جویا شوید.
جهت جلوگیری از عوارض ناگوار عمل بینی، جراحی بینی خود را به دست پزشکان حاذق بسپارید.
دکتر سهرابی بهترین جراح بینی در تهران شما را در این خصوص راهنمایی خواهد کرد.
سوالات رایج
خونریزی از بینی سبب تشدید ورم بینی نخواهد شد و باید علت ورم بینی بررسی شود. مقاله زیر شما را با دلایل و روش‌های کاهش ورم بینی بعد از عمل بینی آشنا خواهد کرد.
خون دماغ در خواب نیز ممکن است به دلیل خشکی هوا، سرماخوردگی، آلرژی و عفونت سینوسی ایجاد شود. خوابیدن به پهلو به دلیل فشار به حفره‌های بینی یکی از دلایل نادر خون دماغ در هنگام خواب می‌باشد.
اختلاف فشار جریان هوا در دو سوراخ بینی ممکن است سبب بروز خونریزی از بینی خواهد شد.
خون دماغ شدن در دوران بارداری به دلیل عملکرد صحیح بدن، تغییرات هورمونی و تغدیه کودک کاملا طبیعی بوده اما برای اطمینان بیشتر بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
استرس زیاد اگر باعث بالا رفتن فشار خون شود می‌تواند سبب خون آمدن از دماغ شود که بسیار خطرناک خواهد بود. پیشنهاد می‌شود سبک زندگی خود را تغییر دهید. مدیتیشن و یوگا باعث آرامش ذهن شما نیز خواهد شد.